Razpravljanje o časti v Atenah iz 5. stoletja pr. n. š.: primerjalni in intradisciplinarni pristop

Avtorji

  • Andrea Giannotti

DOI:

https://doi.org/10.3986/pkn.v44.i2.03

Ključne besede:

literatura in etika, starogrška dramatika, epigrafika, Evripid, Aristotel, moralna filozofija, čast

Povzetek

Članek ni toliko praktični prikaz kot teoretični oris in predlog novih pristopov k določenemu vidiku starogrške kulture, tj. »časti« (τιμή). Cilj ni le ponazoriti, kako potencialno napredna je takšna metodologija (in pripraviti podlago za njeno uporabo), temveč tudi izpostaviti konkretne priložnosti v humanistiki za preučevanje načinov, na katere jezik civilnih institucij v epigrafskih virih in moralni jezik etične filozofije prodreta v grško poezijo: miselnost, da so epigrafi in etična filozofija nekaj, kar morajo strokovnjaki za poezijo prepustiti zgodovinarjem, specialistom za stari vek, in filozofom, je pustila veliko prostora za nova dognanja na tem področju. Posebna pozornost je namenjena Evripidovi dramatiki in likom, ki z izkazovanjem posebnih vrlin (npr. dobrohotnost, solidarnost, prijateljstvo) in ob vzpostavljanju recipročnih odnosov predstavljajo družbeno-etični primer uveljavljanja častnega statusa v svoji skupnosti. Stroka še ni raziskala, v kolikšni meri se ta upodobitev ujema z zgodovinskimi dokazi o dobrih delih in plodnih izmenjavah med grškimi državljani/mesti in koliko je v skladu z vrlinami, ki jih opisujejo Aristotelova dela o etiki. Cilj razlage časti kot sredstva, s katerim ljudje regulirajo svoje družbeno življenje, je pokazati, da je lahko evripidska drama dragocen vir za razumevanje grških moralnih stališč.

Literatura

Adkins, Arthur W. H. <em>Merit and Responsibility. A Study in Greek Values</em>. Oxford: Clarendon Press, 1960.

Aloumpi, Myrto. <em>The Civic Virtue of</em> Philotimia. <em>Rhetoric, Ideology, and Politics in Democratic Athens</em>. DPhil dissertation. Oxford: Oxford University, 2018.

Appiah, Kwame A. <em>The Honour Code. How Moral Revolutions Happen</em>. New York, NY; London: Norton, 2010.

Arrowsmith, William. “Nietzsche: Notes for ‘We Philologists’.” <em>Arion</em> 1.2 (1973–1974): 279–380.

Branham, Robert B., Glenn W. Most, Ralph Hexter, Giulia Sissa, Daniel Selden, Page duBois, and Walter R. Johnson. “Panel Discussion. Classics and Comparative Literature: Agenda for the ‘90s.” <em>Classical Philology</em> 92.2 (1997): 153–188.

Barbato, Matteo. <em>The Ideology of Democratic Athens. Institutions, Orators and the Mythical Past</em>. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2020.

Belfiore, Elizabeth S. <em>Murder among Friends. Violation of</em> Philia <em>in Greek Tragedy</em>. New York, NY; Oxford: Oxford University Press, 2000.

Blundell, Mary W. <em>Helping Friends and Harming Enemies. A Study in Sophocles and Greek Ethics</em>. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.

Cairns, Douglas L. <em>AIDŌS. The Psychology and Ethics of Honour and Shame in Ancient Greek Literature</em>. Oxford: Clarendon Press, 1993.

Cairns, Douglas L. “<em>Hybris</em>, Dishonour, and Thinking Big.” <em>The Journal of Hellenic Studies</em> 116 (1996): 1–32.

Canevaro, Mirko. “I diritti come spazio di socialità: la <em>timē</em> tra diritto e dovere.” <em>Dike. Ovvero della giustizia tra l’Olimpo e la terra</em>. Eds. Alberto Camerotto and Filippomaria Pontani. Milano; Udine: Mimesis Edizioni, 2020. 157–177.

Dodds, Eric R. <em>The Greek and the Irrational</em>. Berkeley, CA: University of California Press, 1951.

Domingo Gygax, Marc. <em>Benefaction and Rewards in the Ancient Greek City. The Origins of Euergetism</em>. Cambridge: Cambridge University Press, 2016.

Dover, Kenneth J. <em>Greek Popular Morality in the Time of Plato and Aristotle</em>. Oxford: Blackwell, 1974.

Finley, Moses I. <em>The World of Odysseus</em>. New York, NY: Viking Press, 1954.

Fisher, Nick R. E. <em>Hybris. A Study in the Values of Honour and Shame in Ancient Greece</em>. Warminster: Aris & Phillips, 1992.

Giannotti, Andrea. “Something to Do with Epigraphy? The Aegeus Episode in Euripides’ <em>Medea</em> and the honorific Dimension of Athenian Tragedy.” <em>ἡμετέρη δὲ πόλις. Essays in Honour of Peter J. Rhodes on the Occasion of his 80th Birthday</em>. Eds. Delfim Leāo and Rui Morais. Oxford: Archaeopress, 2021. [forthcoming]

Giannotti, Andrea. “<em>Heracles</em>’ Honours: The Dynamics of Greek honorific Practice on Stage.” <em>Poétique et politique. Nouvelles lectures d’Euripide</em>. Eds. Pascale Brillet-Dubois, Boris Nikolsky, and Anne-Sophie Noel. Lyon: Éditions de la MOM, 2021. [forthcoming]

Keim, Benjamin. “Xenophon’s <em>Hipparchikos</em> and the Athenian Embrace of Citizen <em>Philotimia</em>.” <em>Polis</em> 35 (2018): 499–522.

Lambert, Stephen D. <em>Inscribed Athenian Laws and Decrees in the Age of Demosthenes. Historical Essays</em>. Leiden; Boston: Brill, 2018.

Liddel, Peter. <em>Civic Obligations and Individual Liberty in Ancient Athens</em>. Oxford: Oxford University Press, 2007.

Rabbås, Øyvind. “Virtue, Respect, and Morality in Aristotle.” <em>The Journal of Value Inquiry</em> 49 (2015): 619–643.

Scodel, Ruth. <em>Epic Facework. Self-Presentation and Social Interaction in Homer</em>. Swansea: Classical Press of Wales, 2008.

Sommers, Tamler. <em>Why Honor Matters</em>. New York, NY: Basic Books, 2018.

Whitehead, David. “Competitive Outlay and Community Profit: φιλοτιμία in Democratic Athens.” <em>Classica et Mediaevalia</em> 34 (1983): 55–74.

Objavljeno

2021-06-29

Številka

Rubrike

Tematski sklop