Rekonstrukcija slovanskega sveta v poljski slovanski fantaziji: zgodovinski konteksti in sodobni diskurzi
DOI:
https://doi.org/10.3986/pkn.v48.i3.08Ključne besede:
sodobna poljska književnost, fantazijska literatura, slovanska kultura, slovanska mitologija, feminizemPovzetek
Razprava analizira izbrana dela iz trenutno priljubljenega žanra popularne literature, znanega kot »slovanska fantazija«. Preučuje, kako posamezni avtorji črpajo iz slovanske mitologije, demonologije, legend in ljudskega izročila. Študija se osredotoča na uporabo teh elementov, zlasti v delih, ki temeljijo na poljski literaturi in zgodovinskih realnostih. Prizorišča analiziranih del so pogosto postavljena v dežele, kjer so živela zahodna slovanska plemena, kar je pomembno vplivalo na oblikovanje poljske narodnosti. Fenomen slovanske fantazije je bil sistematiziran s klasifikacijami, predvsem s strani Adama Mazurkiewicza, ki predlaga delitev na podlagi ustvarjalne strategije: adaptacija ali rekonstrukcija. Analiza obravnava reprezentativne romane v več podžanrih: zgodovinska/parazgodovinska fantazija – Wisznia ze słowiańskiej głuszy (Češnja iz slovanske divjine) Aleksandre Katarzyne Maludy in Piast Mściciel (Piast maščevalec) Krzysztofa Jagiełła; sodobna (ljudska) fantazija – serija Kwiat paproci (Cvet praproti) Katarzyne Berenike Miszczuk; in gradnja alternativnega sveta – trilogija Wilcza Dolina (Volčja dolina) Marte Krajewske. Članek obravnava tudi, ali je mogoče razpravljati o sodobnih vprašanjih, kot so pravice žensk in etika, skozi pripovedni svet, ki ga je navdihnil srednji vek. Tako prispeva k naraščajočemu trendu raziskovanja fenomena slovanske fantazije in fascinacije s slovansko kulturo.
Literatura
Dragan, Anna Justyna. Demony kobiece w polskiej prozie fantasy XXI wieku na wybranych przykładach (w kontekście słowackim i czeskim). 2017. Palacký University Olomouc, PhD dissertation.
Gołuński, Mirosław. “Nawia w powieści fantastycznej (Słowo i miecz Jabłońskiego i Droga do Nawii Duszyńskiego).” Slovianska fantastika: zbirnik naukovikh prats, vol. 3, edited by Dejan Ajdačić, Osvita Ukraini, 2016, pp. 28–37.
Grabias-Banaszewska, Katarzyna. “Mitologia słowiańska w polskiej najnowszej powieści fantastycznej.” Slovianska fantastika: zbirnik naukovikh prats, vol. 3, edited by Dejan Ajdačić, Osvita Ukraini, 2016, pp. 38–49.
Jagiełło, Krzysztof. Piast Mściciel. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2019.
Janion, Maria. Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury. Wydawnictwo Literackie, 2006.
Krajewska, Marta. Idź i czekaj mrozów. Genius Creations, 2016.
Maludy, Aleksandra Katarzyna. “Jesteśmy dziećmi historii.” Interview by Sławomir Krempa. Granice.pl, 27 June 2019, https://www.granice.pl/publicystyka/aleksandra-katarzyna-maludy-wywiad/1316/1.
Maludy, Aleksandra Katarzyna. Wisznia ze słowiańskiej głuszy. Szara Godzina, 2019.
Mazurkiewicz, Adam. “Fantasy słowiańska: próba opisu zjawiska.” Slovianska fantastika: zbirnik naukovikh prats, vol. 3, edited by Dejan Ajdačić, Osvita Ukraini, 2016, pp. 133–144.
Miszczuk, Katarzyna Berenika. Szeptucha. W.A.B., 2016.
Rudolf, Edyta. “Obecność słowiańskiego folkloru we współczesnej polskiej literaturze fantastycznej.” Inspiracje ludowe w literaturach słowiańskich XI–XXI wieku, edited by Iwona Rzepnikowska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009, pp. 199–214.
Zieliński, Andrzej. Polskie legendy, czyli jak to mogło być naprawdę. Świat Książki, 2009.
Żukowska, Elżbieta. “Mityczne struktury fantasy słowiańskiej.” Fantastyczność i cudowność: wokół źródeł fantasy, edited by Tomasz Ratajczak and Bogdan Trocha, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2009, pp. 207–218.
