Dom, družina in vojna: podobe doma v ukrajinskem romanu o vojni v Donbasu
DOI:
https://doi.org/10.3986/pkn.v45.i2.03Ključne besede:
literatura in vojna, ukrajinska književnost, vojna v Donbasu, dom, družinski odnosiPovzetek
Članek obravnava eno najbolj perečih aktualnih vprašanj Ukrajine, trenutno vojno v Donbasu. Na izbranih primerih ukrajinske proze avtorici analizirata vpliv vojne na usodo posameznikov in njihovih družin, čeprav tema presega literarni tekst, saj se dotika pomembnih družbenih in političnih vprašanj, s katerimi se danes sooča Ukrajina. Avtorici prozo razumeta kot kulturni narativ, ki ni le način konceptualiziranja realnosti, temveč tudi realno vpliva na družbena stališča. Sodobna ukrajinska proza o vojni v Donbasu analizira številne stereotipe o prebivalcih vzhodne Ukrajine, jih prikazuje v njihovih zapletenih družinskih odnosih, zajema pa tudi enega najbolj univerzalnih literarnih motivov, in sicer podobo doma v trenutku, ko se poruši z njim povezani red vsakdanjosti. Za takšno prozo je značilna individualizirana perspektiva, ki ne želi zgolj predstaviti širšega političnega dogajanja, temveč predvsem opozoriti na vpliv tovrstnih dogodkov na posameznika. Takšna individualizirana perspektiva je učinkovito sredstvo nagovarjanja naslovnika in ozaveščanja o številnih razsežnostih vojaškega spopada, ki se odvija pred našimi očmi.
Literatura
Cisło, Maciej. “Budować—chronić wzrastanie.” <em>Więź</em> 2 (1983): 104–106.
Demchenko, Alla. “Poetyka triady ‘dim-ne-dim-antydim’ v zbirci Serhiya Zhadan <em>Zhyttia Mariji</em>.” <em>Suchasni literaturoznavchi studiji. Fenomen domu v litearturoznavchij perspektyvi</em> 13 (2016): 207–216.
Hundorova, Tamara. “Post-Chornobyl: transhresji katastrofizmu i suchasna ukrainska kultura.” <em>Ukrainski transhresji XX–XXI ct. Zvilnity majbutnie vid mynuloho?</em> Ed. A. Matusiak. Wrocław–Lviv: LA Piramida, 2013. 190–211.
Hundorova, Tamara. “Czarnobyl, nuklearna apokalipsa i postmodernizm.” <em>Teksty Drugie</em> 6 (2014): 249–263.
Ilchuk, Yuliya. “Hearing the Voice of Donbas: Art and Literature as Forms of Cultural Protest During War.” <em>Nationalities Papers</em> 45.2 (2017): 256–273.
Iliuha, Iulia. <em>Shidnyi syndrom</em>. Kharkiv: Klub simeinoho dozvillia, 2019.
Jarecka, Urszula. “Świat na krawędzi… Współczesne wojny w dyskursie medialnym.” <em>Kultura Współczesna</em> 95.2 (2017): 94–107.
Matusiak, Agnieszka. “O ‘ludziach bez duszy’ i ‘misterium narodzin nowej Ukrainy’.” <em>Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe</em> 2 (2017): 80–88.
Moraczewska, Barbara. “Bezdomność. Definicja, problemy, rozwiązania obecne oraz historyczne odwołanie do ludzi luźnych.” <em>Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość</em> 10 (2013): 113–128.
Otto, Rudolf. <em>Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych</em>. Transl. Bogdan Kupis. Warsaw: WKR, 1999.
Pachuta, Bartosz. “Tykający problem Ukrainy. <em>Nowa Europa Wschodnia</em>.” <em>ZW.It</em>, 27 Sept. 2016. Web. Access 10 Dec. 2021. https://zw.lt/opinie/tykajacy-problem--ukrainy/.
Polishchuk, Yaroslav. “Zobrazyty vijnu.” <em>Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe</em> 3 (2017): 27–50.
Polishchuk, Yaroslav. <em>Hibrydna topohrafija. Misca i nemisca v suchanij ukrainskij literaturi</em>. Chernivci: Knyhy XXI stolittia, 2018.
Polishchuk, Yaroslav. “Donbas: Crisis of Identity.” <em>Oriens Aliter. Journal for Culture and History of the Central and Eastern Europe</em> 2 (2018): 13–26.
Spieralska, Beata. “Dach nad głową. Pojęcie domu w językach indoeuropejskich.” <em>Konteksty</em> 58 (2004): 33–36.
Stomma, Ludwik. <em>Antropologia wojny</em>. Warsaw: Iskry, 2014.
Swain, Adam, ed. <em>Re-Constructing the Post-Soviet Industrial Region: The Donbas in Transition</em>. London: Routledge, 2007.
Tischner, Józef. <em>Filozofia dramatu</em>. Kraków: Znak, 1998.
Vasylenko, Halia, and Inna Bulkina. “Serhij Zhadan. Internat.” <em>Krytyka</em> 22.1–2 (2017). Web. https://krytyka.com/ua/reviews/internat.
Vozdvyzhens’kyi, Konstantyn. “Internat: vijna then mokroju psiatynoju. Novyi roman nareshti dorosloho Zhadana.” <em>Texty</em>, 26 Sept. 2017. Web. Access 10 Dec. 2021. https://texty.org.ua/articles/79859/Internat_vijna_tkhne_mokroju_psatynoju.
Yurchuk, Yulia. “Writing the War. Literature About the War in Donbas.” <em>Baltic Worlds</em> 2 (2009). Web. https://balticworlds.com/writing-the-war/.
Zhadan, Serhiy. <em>Zhyttia Mariji</em>. Chernivci: Meridian Chernowitz, 2015.
Zhadan, Serhiy. <em>Internat</em>. Chernivci: Meridian Chernowitz, 2017.
